فروشگاه
سازهای ایرانی
سازهای خارجی
موسیقی کودکان
لوازم جانبی
کتاب موسیقی
معرفی انواع ساز دهنی
یکی از سازهای موسیقی نوستالژی و دوست داشتنی، که افراد در هر سنی به نواختن آن علاقه دارند، هارمونیکا (Harmonica) یا ساز دهنی است. این ساز موسیقی، نسبت به انواع سازهای بادی ساده‌ترین آموزش را دارد؛ ضمن اینکه این ساز، به راحتی قابل حمل بوده و در هر مکانی می‌توانید آن را به صدا درآورید!
از اجزای اصلی این ساز، می‌توان به شانه، صفحه‌های نی، نی‌ها، صفحات پوششی، سوراخ‌ها و سخنگو اشاره کرد. همچنین، سازدهنی انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به دیاتونیک، کروماتیک، ترمولو، اکتاو و باس اشاره کرد.
برای ساخت اجزای انواع هارمونیکا، از موادی مانند چوب، پلاستیک یا فلز استفاده می‌شود؛ زیرا ایجاد تن، رزونانس و دوام با این نوع مواد، به سادگی انجام می‌گیرد. مهم‌ترین مزیت آموزش ساز دهنی، این است که نوای آن با انواع سازها شامل بلوز، جاز، راک، فولک و کانتری ترکیب می‌شود. از این رو، این ساز کوچک با لحن غنی و موسیقیایی ذاتی خود، یک انتخاب فوق العاده برای وارد شدن به دنیای موزیک خواهد بود!
انواع ساز دهنی
ساز دهنی انواع مختلفی دارد، که ویژگی‌ها و ساختار هر یک از آن‌ها با یکدیگر تفاوت داشته و همین مساله، در ایجاد نواهای مختلف تاثیرگذار است. انواع هارمونیکا را در ادامه معرفی می‌کنیم.
ساز دهنی دیاتونیک
احتمالا نوای این نوع Harmonica را در موسیقی بلوز، راک و کانتری شنیده‌اید. سازدهنی دیاتونیک، رایج‌ترین نوع هارمونیکا است، که نواختن آن نسبت به انواع دیگر این ساز، راحت‌تر به نظر می‌رسد.
برای نواختن ساز دهنی دیاتونیک، هوا باید از داخل نی دمیده و کشیده شود، تا نوت و آکورد تولید گردد. با تغییر شکل دهان و لب‌ها، نت‌های زیر و بم تولید شده و نوای دل انگیزی شکل می‌گیرد!
هارمونیکای کروماتیک
نوع دیگری از ساز دهنی، گونه کروماتیک است که خود این ساز، مدل‌های مختلفی دارد. در این ساز، نی‌های اضافی با کمک یک دکمه کشویی فعال می‌شوند، تا نوایی متفاوت نسبت به ساز دهنی دیاتونیک ایجاد نمایند. به همین دلیل، نواختن این نوع از هارمونیکاها با چالش بیشتری همراه است. اما در عوض شما می‌توانید طیف گسترده‌تری از سازهای موسیقی و ژانرها را همراهی کنید.
از این نوع سازدهنی، برای موسیقی جاز و کلاسیک استفاده می‌شود؛ زیرا باید بتوان طیف وسیعی از نت‌ها را با کلیدهای کشویی ساز ایجاد نمود. برای آموزش ساز هارمونیکا، مربی به هنرجو کمک می‌کند تا برای جابجایی بین کلیدهای مختلف، از دکمه کشویی استفاده کند. انواع سازدهنی‌های کروماتیک، در سه نوع ۱۲ سوراخ، ۱۴ سوراخ و ۱۶ سوراخ در بازار موجود هستند.
ساز دهنی ترمولو
گونه دیگری از این ساز دلنشین، ترمولو نامیده می‌شود که به ازای هر سوراخ، دو نی دارد. به همین دلیل، صدایی که از سازدهنی ترمولو بیرون می‌آید، عملا همراه با لرزش و شبیه به ویبراتور است؛ یعنی یک صدای کاملا منحصر به فرد! همین مساله باعث شده تا هارمونیکای ترمولو، یک گزینه عالی برای ترکیب با موسیقی محلی سنتی به حساب می‌آید!
نحوه نواختن ساز دهنی ترمولو کاملا به دیاتونیک شبیه است؛ اما نی‌های اضافی در هر سوراخ، صدای حاصل از ساز را کامل‌تر و پیچیده‌تر می‌کنند. همین موضوع باعث شده تا در موسیقی محلی اروپایی و آسیایی، ساز دهنی ترمولو جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
ساز دهنی اکتاو
نوع اکتاو، درست شبیه به ساز دهنی دیاتونیک است؛ با این تفاوت که به ازای هر سوراخ، دو نی به کار رفته‌اند که کوک آن‌ها با یکدیگر، یک اکتاو فاصله دارد. از این رو، صدای حاصل از ساز دهنی اکتاو منحصر به فرد، غنی و هارمونیک است. ترکیب هارمونیکای اکتاو با موسیقی بلوز و راک، بهترین نتیجه را در پی دارد.
برای نواختن این نوع از Harmonica، از تکنیک‌های نواختن گونه دیاتونیک استفاده می‌شود؛ اما با توجه به وجود نی‌های اکتاو، طیف گسترده‌ای از امکانات موسیقی را شامل می‌شود. این نوع ساز برای اجرای خطوط اصلی و تک نوازی به کار می‌رود.
هارمونیکا باس
ابعاد ساز دهنی‌های باس، نسبت به انواع سازدهنی بزرگتر هستند. نوای حاصل از این نوع هارمونیکا، برای همراهی با موسیقی بلوز، راک و جاز بسیار مناسب است؛ به طوری که می‌توان در انواع سبک موسیقی از آن کمک گرفت.
در آموزش ساز دهنی باس، اصول و قواعد، مطابق با نحوه نواختن ساز دیاتونیک به هنرجو آموزش داده می‌شوند؛ اما ایجاد نت‌های پایین، به تنفسی عمیق‌تر و کنترل دقیق‌تر نیاز دارد. به همین دلیل، سازهای باس اغلب برای نواختن خطوط باس و همراهی سازهای دیگر به کار می‌روند.
ساز هارمونیکا از کجا وارد عالم موسیقی شد؟
سازدهنی یکی از انواع سازهای بادی با آموزش نسبتا آسان‌تر است، که به راحتی می‌توان آن را حمل کرد و قیمت مقرون به صرفه‌ای دارد! از طرفی این نوع ساز، با انواع سبک‌های موسیقی از جمله بلوز، جاز، راک، فولک و کانتری، هماهنگ می‌گردد. شاید مهم‌ترین علت محبوبیت Harmonica نیز همین موضوع باشد!
هر چند این ساز، سازوکاری مشابه با شنگ چینی دارد؛ اما از نظر ظاهری، با یکدیگر متفاوت هستند. ساز Harmonica اولین بار در سال ۱۸۲۵ در اروپا ساخته شد و بعدها به ساز مدرن تبدیل گردید. در نهایت، از طریق تبادل فرهنگ و مهاجرت، راه خود را به ایالات متحده، هند و سایر کشورها راه پیدا کرد. قدرت بالای این ساز برای هماهنگ شدن با انواع ژانرها شامل جاز، فولک، کانتری و راک، باعث گسترش بیش از پیش آن گردید.
ساختار و اجزای سازنده هارمونیکا
ساختار ساز هارمونیکا نسبتا ساده است، که تنها از چند بخش ضروری تشکیل می‌شود؛ تمامی این بخش‌ها هماهنگ با یکدیگر کار کرده و صدا تولید می‌کنند. ساز دهنی دیاتونیک به عنوان ساده‌ترین ساز، از اجزای زیر تشکیل می‌شود:
- شانه؛ شانه، در اصل، ستون فقرات Harmonica است و برای نصب اجزای دیگر به کار می‌رود! این قسمت، از دو طرف به کمک صفحات نی احاطه می‌شود، و منافذ و کانال‌های هوا روی آن اجازه می‌دهند تا جریان هوا، در هنگام دمیدن و کشیدن، به خوبی جهت پیدا کند. جنس شانه اغلب از چوب، پلاستیک یا فلز است تا تن، رزونانس و دوام بهتری ایجاد گردد.
- صفحات نی؛ در سازدهنی، دو صفحه فلزی وجود دارند که در دو طرف شانه قرار می‌گیرند. جنس این صفحات عمدتا از برنج یا برنز است، و هر صفحه چندین نی را در بر دارد. منظور از نی، قطعات فلزی نازک و انعطاف پذیری هستند که بر روی هر صفحه نصب می‌شوند. صفحه، هوای ورودی و خروجی از طریق شانه را به ارتعاش در می‌آورد و صدا تولید می‌شود.
- نی در هارمونیکا؛ نی یعنی همان قطعات نازک فلزی، که عمدتا از جنس برنج یا برنز هستند. آن‌ها از یک طرف به صفحه نی متصل می‌شوند. ارتعاش هوا بر روی صفحات نی، باعث تولید صدا خواهد شد. ضخامت، طول و انعطاف پذیری نی‌ها، گام نت‌هایی که نواخته می‌شوند را مشخص می‌کنند.
- صفحات پوششی؛ صفحاتی هستند که از نی‌ها محافظت کرده و بالا و پایین صفحات نی را می‌پوشانند. جنس آن‌ها اغلب از فولاد ضد زنگ، برنج با روکش نیکل و روکش طلا یا برنج با روکش کروم و آلومینیوم است.
- سوراخ‌های سازدهنی؛ روزنه‌ها یا حفره‌هایی که بر روی شانه وجود دارند، محلی برای عبور هوا از نی‌ها است که در نهایت، صدا تولید می‌کند. در ساده‌ترین حالت، ساز دهنی ۱۰ سوراخ دارد و هر سوراخ، به یک نت یا مجموعه‌ای از نت‌های خاص مربوط می‌شود.
- سخنگو؛ سخنگو یعنی جایی که نوازنده دهان خود را روی آن قرار می‌دهد. این قطعه در یک انتهای سازدهنی قرار می‌گیرد، تا نواختن آن برای نوازنده راحت‌تر شده و حرکات لب و دهان قابل کنترل باشند.
معروف‌ترین برندها و نکات خرید ساز دهنی
برای خرید ساز دهنی، باید ابتدا نیاز خود را در نظر بگیرید؛ در مجموع دقت کنید که:
- دیاتونیک، رایج‌ترین نوع بوده و اغلب در موسیقی بلوز، راک و کانتری نواخته می‌شود.
- ترمولو صدایی شبیه به ویبراتور ایجاد می‌کند، و بیشتر برای موسیقی‌های محلی اروپا و آسیا به کار می‌رود.
- اکتاو از دو نی در هر سوراخ تشکیل شده، و صدای حاصل از آن بیشتر برای موسیقی بلوز و راک مناسب است.
- باس با ابعاد بزرگتر، که در هماهنگی با موسیقی بلوز، راک و جاز بسیار خوب عمل می‌کند.
نکته دیگر اینکه مهارت هنرجو در میزان نواختن ساز، باید برای انتخاب بهترین سازدهنی در نظر گرفته شود! برای مبتدیان، هارمونیکا از نوع دیاتونیک بهترین گزینه است. این نوع ساز در کنار ایجاد صدای دلنشین، کاملا سرگرم‌کننده و نشاط‌آور است؛ با این حال کسب مهارت در آن، نیاز به تکرار و تمرین دارد.
بهترین برندهای ساز دهنی
از بهترین برندهای تولید‌کننده Harmonica می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- هونر (Hohner)؛
- سوزکی (Suzuki)؛
- سیدل (Seydel)؛
- ایستاپ (Easttop).
برای خرید بهترین مدل ساز دهنی می‌توانید از یک مربی تخصصی کمک بگیرید. مدل‌های زیر را می‌توانید از آموزشگاه فرمات موزیک تهیه کنید.
- سازدهنی دیاتونیک مدل Easttop PR 020؛
- ساز دهنی کروماتیک مدل Easttop T12-48f Black؛
- ساز دهنی ایستاپ مدل EAP BLUE؛
- ساز دهنی کروماتیک مدل East top 12-48 king Dream.
آموزش ساز دهنی
علاوه بر نوع ساز، انتخاب مربی برای آموزش سازدهنی بسیار اهمیت دارد؛ هر چه تجربه و مهارت مربی شما بیشتر باشد، قواعد و اصول نواختن هارمونیکا را به شکل حرفه‌ای‌تر به شما آموزش می‌دهد. فرمات موزیک با همکاری بهترین مربیان در زمینه آموزش ساز دهنی، یکی از بهترین آموزشگاه‌های موسیقی است، که شما می‌توانید برای آموزش ساز هارمونیکا در آن ثبت نام کنید.
درخواست شرکت در کلاس
از یکی از راه‌های ارتباطی زیر می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید:
سخن پایانی در مورد ساز دهنی
مقاله‌ی معرفی انواع هارمونیکا در به‌طور جامع و دقیق به بررسی انواع اصلی هارمونیکا، شامل دیاتونیک، کروماتیک، ترمولو، اکتاو و باس پرداخته و ویژگی‌ها، کاربردها و تفاوت‌های هر نوع را به‌خوبی تشریح کرده است.
این مقاله با زبانی ساده و قابل‌فهم، اطلاعات مفیدی را برای نوازندگان مبتدی و حرفه‌ای ارائه می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا با توجه به سبک موسیقی و سطح مهارت خود، هارمونیکای مناسب را انتخاب کنند.
در این مقاله سعی شده نه‌تنها یک راهنمای آموزشی مؤثر است، بلکه با ارائه نکات کاربردی، انگیزه‌ای برای شروع یا ادامه‌ی یادگیری ساز دهنی ایجاد می‌کند.
منابع؛
