فروشگاه
سازهای ایرانی
سازهای خارجی
موسیقی کودکان
لوازم جانبی
کتاب موسیقی
معرفی ساز تمپو
اگر به دنبال یک ساز کوبه‌ای (گابلت درام) سنتی و کاربردی هستید، که نسبت به سایر سازها آموزش سریع‌تری داشته باشد، ساز تمپو بهترین گزینه برای شما است! داربوکا نام دیگری است که به این ساز نسبت می‌دهند، و از ریشه عربی «دَرَبَ»، به معنای ضربه زدن، می‌آید. ساختار آن به شکل یک جام استوانه‌ای شکل است، که یک طرف آن با پوست پوشانده می‌شود.
تمپو یا دومبک، از نظر جنس صدا و قواعد نواختن، متفاوت است؛ همچنین، داربوکای ترکی صدای متفاوتی با نوع ایرانی آن دارد. با این حال، انواع ساز داربوکا عمدتا در موسیقی‌های ریتمیک به کار می‌روند، که از شرق تا غرب را در بر می‌گیرند! معروف‌ترین کاربرد آن در موسیقی ایرانی، به آهنگ‌های بندری و موسیقی رقص مربوط می‌شود. سه تُنِ صدایی که می‌توان با تمپو ایجاد کرد، شامل Doom، Tak و Pa هستند، که ممکن است با صداهای زینتی دیگر، مانند Snaps، Slaps، Pops-Rolls همراه گردند.
تمپو چیست؟
اگر یک جام استوانه‌ای که به آن گابلت نیز می‌گویند؛ از یک طرف با پوست پوشانده شود؛ یک تمپو ایجاد می‌شود! به همین دلیل نیز این ساز محبوب، در گروه سازهای پوست‌صدای یک‌طرفه، قرار می‌گیرد؛ یعنی نحوه ایجاد صدا در تمپو یا داربوکا، به وارد کردن ضربه بر پوست و ارتعاش آن بستگی دارد. بسته به اینکه دست‌ها در کدام قسمت ضربه وارد کنند؛ آوای ایجاد شده متفاوت خواهد بود.
ساختار تمپو چگونه است؟
در حال حاضر، از مواد متفاوتی مانند سفال، فلز و سرامیک، برای ساخت بدنه تمپو استفاده می‌شود. هرچند در قدیم، نوع چوبی آن نیز مرسوم بوده است؛ اما به دلیل کیفیت پایین آن‌ها، امروزه استفاده از تمپوی چوبی چندان رایج نیست. پوست تمپو نیز از مواد طبیعی و مصنوعی ساخته می‌شود، که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به مواد زیر اشاره کرد:
- پوست بز؛
- پوست ماهی (یا فیش اسکین)؛
- پوست پلاستیکی.
پوست بز و ماهی، که از پوست‌های طبیعی به حساب می‌آیند؛ معمولا در داربوکاهای سرامیکی و سفالی به کار می‌روند. پوست‌های پلاستیکی نیز با بدنه فلزی همراه می‌شوند، که عمدتا برای افراد مبتدی گزینه مناسبی خواهند بود.
تاریخچه تمپو
ساز تمپو یکی از سازهای کوبه‌ای به حساب می‌آید، که نام دیگر آن یعنی داربوکا، از ریشه دَرَبَ گرفته می‌شود. البته برخی آن را تحت عنوان دمبک (تمبک) نیز می‌شناسند. این ساز قدیمی، در مناطق مختلف از جمله بابل و سومر باستان، نواخته می‌شده است. همچنین، منطقه بین النهرین و مصر باستان، برای مراسم مذهبی یا در معابد خود، به نواختن تمپو یا داربوکاهای بزرگ می‌پرداختند. امروزه این نوع ساز موسیقی، بیشتر در موسیقی عربی استفاده می‌شود؛ اما داربوکا را می‌توان یک ساز محبوب در موسیقی بالکان، ایرانی و ترکی نیز دانست!
لازم است اشاره کنیم که این نوع گابلت درام، در مناطق مختلف آسیا و آفریقا، به شیوه‌ای متفاوت نواخته می‌شود. در هر حال، ساز تمپو یکی از سازهای سنتی و بسیار اصیل است، که جزو اصلی‌ترین سازهای موسیقی در خاورمیانه به حساب می‌آید، و به طور خاص، برای موسیقی فولکلور، یک گزینه اصلی محسوب می‌گردد. در حالت کلی، خاستگاه داربوکا یا دمبک، به موسیقی شرقی مرتبط است؛ یعنی جایی که ریتم‌های متمایز کاملا رایج هستند! البته امروزه داربوکا در موسیقی غربی نیز راه جدیدی پیدا کرده است.
تمپو در موسیقی غربی
همواره این رسم درباره انواع طبل‌های سنتی برقرار است، که در نواحی جغرافیایی مختلف، نام متفاوتی داشته باشند؛ در حالی که آوای آن‌ها یکسان است! اتفاقا نام عامیانه تمپو نیز هنگام ورود به منطقه جغرافیایی جدید، از داربوکا تبدیل به دمبک شد! مبنای این نامگذاری، صدای ساز بود. در واقع، در آمریکای شمالی و کشورهای غربی، ساز تمپو را متناسب با صدایی که از آن شنیده می‌شود، با نام جدید دومبک می‌شناسند؛ یعنی ترکیب دو صدای اصلی داربوکا که «دوم» و «بک» هستند.
لازم است اشاره کنیم که صدای تمپو در موسیقی غربی، تغییرات ظریفی نسبت به آنچه در ریتم‌های شرقی به کار می‌رود، دارد؛ با این حال، اساسا دومبک در موسیقی غرب، همان تمپو در موسیقی شرق است. ساز تمپو در موسیقی کلاسیک غربی، برای اولین بار توسط «هکتور برلیوز» به کار گرفته شد. او یک آهنگساز فرانسوی بود که در اپرای Les Troyens، برای اولین بار از تمپو استفاده کرد.
انواع مدل‌های ساز داربوکا
پیش از این اشاره کردیم که انواع ساز داربوکا، در مناطق جغرافیایی مختلف جهان، برای ایجاد ریتم به کار گرفته می‌شوند؛ هر چند تفاوت‌های ظریفی با یکدیگر دارند. در ادامه انواع مدل‌های ساز تمپو را معرفی می‌کنیم.
طبلای مصری معروف به داربوکا
با توجه به اینکه اصالت و تاریخچه تمپو، تا حد زیادی به کشور مصر مربوط می‌شود، بنابراین طبلا را می‌توان اصلی‌ترین نوع آن دانست. طبلای مصری با نسخه‌های دیگر داربوکا، که در خاورمیانه یافت می‌شود؛ متفاوت است! این ساز سنتی، از خاک رس ساخته می‌شود و برای ایجاد فرکانس‌های باس، قطر نسبتا زیادی دارد. امروزه ممکن است نسخه‌های فلزی آن را نیز مشاهده کنید.
طبلای مصری، عمدتا خاتم کاری بوده و بر روی بدنه آن، الگوهای هندسی پیچیده‌ای ایجاد می‌شود، که در نور می‌درخشند! سر طبله یا تمپوی مصری نیز با پوست بز یا ماهی پوشانده می‌شود. خروجی تمپوی مصری، یک صدای غنی و گرم است، که شنیدن آن از مواد مصنوعی امکان‌پذیر نیست.
تاریجای مراکشی
یکی دیگر از انواع مدل‌های ساز داربوکا، تاریجای مراکشی است که در موسیقی سنتی مراکش، به کار می‌رود. این ساز عموما برای تنظیم ریتم خوانندگان و رقصندگان استفاده می‌شود و صدای بی‌نظیری ایجاد می‌کند. تمپوی مراکشی در مقایسه با داربوکای مصری و داربوکای ترکی، تفاوت ظاهری بسیار ظریفی دارد؛ اما همه آن‌ها به عنوان تمپو شناخته می‌شوند.
تمپوی مراکشی، بدنه‌ای از جنس خاک رس سرامیکی دارد، و از پوست شتر برای ساخت آن استفاده می‌شود. تفاوت پوست تاریجای مراکشی با سایر تمپوها، باعث می‌شود تا نت خشک و واضح با صدایی متفاوت ایجاد گردد.
درخواست شرکت در کلاس
از یکی از راه‌های ارتباطی زیر می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید:
داربوکای ترکی
داربوکای ترکی، از نظر ظاهر و صدا، با نسخه مصری متفاوت است؛ هنگامی که تمپو ملودی ترکیه نواخته می‌شود، نت‌های تیز و تمیزی را می‌شنوید، که هم قاطع هستند و هم به طرز باورنکردنی، پیچیده به نظر می‌رسند! طراحی ظاهری داربوکای ترکی، بسیار زیبا بوده و تزیین آن‌ها با دست انجام می‌گیرد. در واقع، تمپوی ترکی تنها یک ابزار موسیقی نیست؛ بلکه یک اثر هنری است!
جنس داربوکای ترکی، از آلومینیوم بوده و وزن آن نسبت به طبله مصری، سبک‌تر است؛ به طوری که این نوع تمپو با وزن حدود ۲.۵ کیلوگرم، نصف وزن نمونه مصری را دارد! به همین دلیل نیز ساز تمپوی ترکی، برای موسیقی‌های خیابانی بسیار مناسب به نظر می‌آید.
داربوکاهای فلزی
اغلب نوازندگان کوبه‌ای مدرن، این مدل از تمپو را ترجیح می‌دهند؛ زیرا تمپوی فلزی در نواختن آهنگ‌های روشن و واضح شهرت دارند. دوام تمپوی فلزی نسبت به انواع مدل‌های ساز داربوکا، بیشتر بوده و نگهداری از آن راحت‌تر است. ناگفته نماند که جنس داربوکای فلزی، می‌تواند مسی یا آلومینیومی باشد که همین مساله، در تولید صدا تاثیرگذار است؛ به طوری که صدای داربوکای مسی، یک موسیقی خاکی و گرم توصیف می‌شود؛ در حالی که درام‌های آلومینیومی، صدای تیزتر و قوی‌تر دارند.
داربوکای خاک رس
نوازندگان سنتی موسیقی، تمپو از جنس خاک رس را بیشتر می‌پسندند. آن‌ها معتقدند که خاک رس، تونالیته منحصر به فردی ایجاد می‌کند و صدای ارگانیک‌تری دارد؛ ضمن اینکه صدای این نوع تمپو، می‌تواند با زمین طنین‌انداز شود! با این حال، تمپوی خاک رس شکننده است و نسبت به تمپوهای فلزی به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
نکات مهم در هنگام خرید ساز تمپو
زمانی می‌توان در یادگیری موسیقی موفق شد، که یک ساز مناسب را انتخاب کنید و با آن خو بگیرید. ساز شما باید متناسب با نیاز شما انتخاب گردد. مهم‌ترین نکات برای خرید ساز تمپو، در ادامه آورده شده‌اند:
- هنگام خرید ساز تمپو، اولین مساله‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، آناتومی بدن و میزان سازگاری اندام شما با این ساز است؛ افراد با فیزیک و قدرت بدنی مختلف، باید در هنگام خرید ساز، مناسب‌ترین مدل را انتخاب نمایند؛ خرید ساز از یک فرد حرفه‌ای، به داشتن یک انتخاب بهتر کمک می‌کند. تیم فرمات موزیک، راهنمای خوبی در این زمینه هستند.
- لازم است سبک موسیقی مورد علاقه خود را از ابتدا مشخص کنید؛ مسلما ابزاری که برای نواختن موسیقی کلاسیک به کار می‌رود، نمی‌تواند در موسیقی مدرن کارآمد باشد. این موضوع بر انتخاب تمپو یا هر ساز دیگری تاثیرگذار است.
- متناسب با بودجه خود تمپو بخرید؛ با اینکه بسیاری از افراد بر این باورند که با پرداخت هزینه بیشتر، تمپوی گران بخرند، اما این موضوع برای افراد مبتدی توصیه نمی‌شود. بهتر است در ابتدای کار، از یک ساز با قیمت مناسب استفاده کنید و در آینده آن را ارتقا دهید.
اگر چه ساز تمپو یا داربوکا، ریشه در مصر عربستان و ترکیه دارد،
اما امروزه این ساز، راه خود را به موسیقی غربی نیز باز کرده است. جنس بدنه تمپو می‌تواند از خاک رس، آلومینیوم، مس، چوب و سرامیک باشد، که هر کدام از آن‌ها صدای خاص خود را تولید می‌کنند. پوست تمپو هم یا طبیعی و از پوست بز و ماهی است، یا از الیاف مصنوعی و پلاستیکی ساخته می‌شود. در هنگام خرید ساز تمپو، باید متناسب با نیاز و با توجه به توانایی خود در نواختن این ساز، بهترین گزینه را انتخاب کنید. احمد پوراکبری، به عنوان مدرس ساز کوبه‌ای، بهترین راهنما برای شما در این زمینه خواهند بود.
منبع
