ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی

بزرگ‌ترین مشکل تمرین در خانه، نویز و بازتاب نامناسب صداست. در یک تحقیق به نام Musicians and their practice rooms، پژوهشگران با ۴۱ نوازنده حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای مصاحبه کردند و بسیاری از شرکت کنندگان، فضای آکوستیکی نامناسب منزلشان را بزرگترین چالش خود عنوان کردند.

شما هم اگر می‌خواهید؛ درباره ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی بیشتر بدانید و صدایتان یا صدای سازتان را واقعاً همان طور که هست بشنوید، آکوستیک کردن اتاق مثل ساختن یک پناهگاه صوتی امن، شفاف و الهام بخش است.

آکوستیک کردن اتاق چیست و چرا برای موسیقی ضروری است؟

شاید برایتان پیش آمده باشد که یک قطعه را در خانه ضبط کرده‌اید و بعد وقتی آن را در هدفون یا اسپیکرهای دیگر پخش کرده‌اید، با خودتان گفته‌اید. این واقعاً صدای من است؟ یا شاید پیش آمده باشد وقتی تمرین می‌کنید، احساس کنید صدایتان در اتاق می‌پیچد، بازتاب می‌شود، یا کیفیتش با آنچه در لحظه حس می‌کنید کاملاً فرق دارد. این اتفاق، تصادفی نیست. ریشه‌اش در یک موضوع بسیار مهم است، آکوستیک نکردن اتاق.

در حقیقت، هر اتاقی حتی بدون اینکه متوجه شوید حرکت و بازتاب صدا را تغییر می‌دهد. یک اتاق خالی با کف سرامیک و دیوارهای صاف، صدای تو را هزاران بار بازتاب می‌دهد. یک اتاق کوچک با پرده ضخیم و فرش، صدا را می‌بلعد.

یک اتاق باریک و بلند می‌تواند، فرکانس‌های خاص را تقویت یا حذف کند. بنابراین اگر می‌خواهید صدای واقعی خود یا صدای سازتان را بشنوید، باید وضعیت این مزاحم‌های صدای موجود در اتاق را کنترل کنید.

در دنیای آموزش موسیقی، همیشه گفته می‌شود که هنرجو باید صدای واقعی خودش را بشنود، نه صدایی که اتاق تحریفش می‌کند. این موضوع برای کسانی که در مسیر آموزش آواز آنلاین هستند دو برابر اهمیت دارد. چون گوش خواننده باید در طول تمرین‌ها به صدای طبیعی خودش عادت کند.

حتی یک اشتباه کوچک در بازتاب‌های اتاق می‌تواند باعث شود خواننده فکر کند صدای او درست است، در حالی که این فقط انعکاس غیرواقعی اتاق است.

اگر هنرجو در حال تمرین روی صدای سوپرانو باشد؛ اهمیت آکوستیک اتاق بیشتر می‌شود؛ چون فرکانس‌های بالا در اتاق‌های معمولی معمولاً شدیدتر بازتاب می‌خورند و باعث می‌شود، خواننده احساس کند صدایش تیزتر یا بلندتر از حالت واقعی است.

عایق کردن عادی اتاق با آکوستیک کردن فرق دارد!

مفهوم دیگری که با آکوستیک اشتباه گرفته می‌شود، ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی است. بسیاری فکر می‌کنند اگر چند فوم آکوستیک روی دیوار بچسبانند، اتاقشان ضد صدا می‌شود؛ اما عایق صدا و آکوستیک دو مفهوم کاملاً جدا هستند. آکوستیک یعنی کنترل رفتار صدا داخل اتاق، اما عایق یعنی جلوگیری از خروج یا ورود صدا.

وقتی صحبت از عایق کردن اتاق برای موسیقی یا ساختن یک اتاق عایق صدا می‌شود؛ یعنی می‌خواهیم صدای ساز یا آواز به بیرون نرود و صدای بیرون نیز وارد اتاق نشود. این کار مخصوصاً برای کسانی که در آپارتمان زندگی می‌کنند، حیاتی است.

کسی که ویولن، پیانو، گیتار، تنبک یا هر ساز دیگری تمرین می‌کند؛ باید محیطی داشته باشد که نه برای دیگران مزاحمت ایجاد کند و نه با صدای یخچال، آسانسور یا ماشین‌های بیرون ترکیب شود. این همان بخش عایق صدا در آپارتمان است.

در کنار این موضوع، باید اتاق را از نظر آکوستیک داخلی هم کنترل کرد. کنار هم قرار گرفتن این دو موضوع باعث می‌شود شما یک اتاق ضد صدا و در عین حال یک فضای استاندارد و حرفه‌ای برای تمرین و ضبط داشته باشید.

تفاوت صداگیری و آکوستیک سازی در هدف است؛ آکوستیک سازی کیفیت صدای داخل اتاق را با جذب پژواک‌ها و مدیریت انعکاس‌ها بهبود می‌بخشد؛ در حالی که صداگیری، جلوگیری از ورود یا خروج صداست و تنها با جرم و ساختار مناسب فیزیکی امکان‌پذیر است. ^{Acoustic Sound VS Audio}

اصول پایه ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی

اگر بخواهیم یک اتاق را از نظر صوتی درست کنیم، باید چهار اصل اساسی را درک کنیم. این اصول تفاوت یک اتاق معمولی و یک اتاق حرفه‌ای را رقم می‌زنند.

۱. ایزولیشن (Isolation)، جلوگیری از خروج و ورود صدا

ایزولیشن همان چیزی است که معمولاً با عنوان عایق صدا کردن اتاق یا عایق صدا استودیو شناخته می‌شود. هدف در این مرحله این است که صدا از دیوارها عبور نکند. برای این کار باید ارتعاش را متوقف کنیم، چون صدا از طریق ارتعاش منتقل می‌شود. در ایزولیشن از مواد سنگین و چندلایه مثل موارد زیر استفاده می‌شود:

• پشم سنگ (بهترین گزینه برای عایق صدا برای اتاق)
• دیوارهای دوجداره
• سقف‌های کناف چندلایه
• صفحات MDF سنگین
• فوم EVA
• پنجره دوجداره
• درب‌های توپر و سنگین

این مرحله مهم‌ترین مرحله در ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی است. اگر فقط  آکوستیک داخلی را انجام دهید، باز هم همسایه‌ها صدایتان را می‌شنوند.

۲. جذب (Absorption)، کنترل بازتاب‌ها

جذب یعنی کنترل بازتاب صدای داخل اتاق. اگر دیوارهای اتاق صاف و سخت باشند، صدا دائماً رفت و برگشت می‌کند و کیفیت ضبط را نابود می‌کند. برای جذب از موارد زیر استفاده می‌شود:

• فوم آکوستیک
• پنل آکوستیک
• پنل‌های پارچه‌ای
• نمد فشرده
• پرده ضخیم
• فرش
• فضای مبله

۳. دیفیوز (Diffusion)

دیفیوزرها برای این طراحی شده‌اند که صدا را به طور نامنظم پخش کنند تا در یک نقطه جمع نشود. استفاده از دیفیوزر مخصوصاً برای کسانی که پادکست، صدابرداری حرفه‌ای، کار میکس، یا آواز اجرا می‌کنند، ضروری است.

اگر شما به صورت مبتدی در حال طی کردن آموزش آنلاین پرورش صدا هستید فعلا شاید به دیفیوزرها نیاز نداشته باشید ولی حتما به فکر باشید که در آینده نزدیک از آنها هم در منزل خود استفاده کنید.

۴. کنترل فرکانس‌های پایین (Low Frequency Control)

کنترل بیس مهم‌ترین بخش آکوستیک حرفه‌ای است. بیس  ترپ‌ها چه از جنس فوم و چه از جنس الیاف فشرده در گوشه‌های اتاق نصب می‌شوند تا فرکانس‌های پایین را متعادل کنند. بدون بیس ترپ، صدای شما همیشه یا بیش از حد بم یا بیش از حد توخالی به گوش می‌رسد.

جدول مقایسه تجهیزات آکوستیک و عایق صدا

در جدول زیر، تفاوت انواع تجهیزات به طور خلاصه آمده است. در آموزشگاه موسیقی فرمات موزیک به صورت تخصصی در مورد این تجهیزات آموزش داده می‌شود.

توضیح	مناسب ایزولیشن	مناسب آکوستیک	نقش اصلی	نوع تجهیزات
ظاهر جذاب، نصب آسان	❌	✔️	کاهش بازتاب	فوم آکوستیک
بهتر از فوم های معمولی	❌	✔️	جذب گسترده تر	پنل آکوستیک
ضروری برای صدای متعادل	❌	✔️	کنترل فرکانس بم	بیس ترپ
مهم ترین ماده عایق	✔️	❌	جلوگیری از عبور صدا	پشم سنگ
مناسب ضبط های حرفه ای	❌	✔️	پخش صدا	دیفیوزر
برای آپارتمان لازم	✔️	❌	جلوگیری از نشت صوت	پنجره دوجداره
مکمل عایق بندی دیوار	✔️	❌	جلوگیری از نشت در خروجی	درب توپر

تجهیزات کلیدی برای آکوستیک کردن اتاق

حالا که اصول پایه را فهمیدیم، وقت آن است که وارد ابزارهای واقعی شویم.

فوم آکوستیک

این فوم‌ها برای کاهش بازتاب صدا استفاده می‌شوند و طرح‌های مختلف دارند؛ هرمی، موج دار، شانه تخم مرغی، تخت، و… . مزایای فوم آکوستیک هم عبارتند از:

• سبک
• نصب آسان
• ظاهر زیبا
• ارزان

اما باید بدانید که فوم آکوستیک عایق نیست!

پنل آکوستیک

این پنل‌ها معمولاً از الیاف فشرده ساخته شده‌اند و توانایی جذب گسترده‌تری دارند. ظاهر شیک‌تری هم دارند و برای اتاق‌های حرفه‌ای مناسبند. اگر محدودیت بودجه نداشته باشید، پنل‌ها انتخاب بهتری از فوم هستند.

بیس ترپ

بدون بیس ترپ، اتاق هیچ وقت صدای واقعی تولید نمی‌کند. این تجهیزات معمولاً در گوشه‌ها نصب می‌شوند. اگر نوازنده سازهای بم هستید یا صدای مردانه با فرکانس پایین دارید، بیس ترپ مهم‌ترین وسیله برای شماست.

دیفیوزر

دیفیوزرها فضای صوتی را طبیعی نگه می‌دارند. برای خوانندگی، روایتگری، ضبط سازهای زهی و حتی گفتار بسیار مفید هستند.

انواع عایق‌ها (برای ایزولیشن واقعی)

برای ساخت یک اتاق ضد صدا یا اتاق عایق صدا باید از مواد زیر استفاده کنید:

• پشم سنگ با دانسیته بالا
• فوم EVA
• فوم XPE
• پنل‌های MDF چندلایه
• گچ برگ دوجداره
• عایق سلولزی
• نوارهای درزبندی در اطراف در و پنجره

این ها همان چیزهایی هستند که برای عایق صدا استودیو استفاده می‌شوند.

اشتباهات رایج در آکوستیک کردن اتاق

خیلی از افراد وقتی تصمیم می‌گیرند اتاقشان را برای موسیقی آماده کنند، وقت و پول زیادی صرف می‌کنند، اما نتیجه همان چیزی نیست که انتظار داشتند. حتی بسیاری از افراد در بهترین آموزشگاه موسیقی آنلاین خارج از کشور هم ثبت نام می‌کنند؛ ولی چون چند اصل ساده را در در آکوستیک کردن اتاق فراموش می‌کنند به نتیجه مطلوب نمی‌رسند. در واقع چند اشتباه رایج است که اغلب نادیده گرفته می‌شوند.

یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌ها این است که فکر کنیم؛ فوم آکوستیک می‌تواند اتاق را ضد صدا کند. در حقیقت، فوم تنها صدا را جذب می‌کند و جلوی انتقال آن به بیرون را نمی‌گیرد. برای اینکه صدای شما واقعا در اتاق بماند؛ باید از عایق صوتی استودیو، دیوارهای دوجداره یا پنجره‌های مناسب استفاده کنید. بی‌توجهی به در و پنجره‌ها هم مشکل بزرگی است. بیشترین صدا از همین نقاط نشت می‌کند و حتی بهترین فوم‌ها هم بدون ایزولیشن مؤثر کمکی نمی‌کنند.

اشتباه دیگر، استفاده بیش از حد از مواد جاذب است. وقتی همه چیز را می‌بلعید؛ اتاق صدای خفه و غیرطبیعی پیدا می‌کند. نبود بیس ترپ هم باعث می‌شود فرکانس‌های پایین درست کنترل نشوند و صدا ناپایدار شود.

در نهایت، جایگذاری نادرست پنل‌ها می‌تواند تمام زحمات شما را هدر دهد. برای رسیدن به یک اتاق حرفه‌ای، ترکیب درست عایق اکوستیک و چیدمان هوشمندانه ضروری است تا صدای واقعی و طبیعی خودتان را بشنوید و تمرین‌هایتان نتیجه بخش باشد.

سخن پایانی در مورد ضد صدا کردن اتاق برای موسیقی

در نهایت، آکوستیک کردن اتاق و ایجاد یک اتاق ضد صدا فقط یک کار فنی نیست؛ سرمایه گذاری برای کیفیت موسیقی شماست. با رعایت اصول درست عایق کردن اتاق برای موسیقی و استفاده از تجهیزات مناسب، می‌توانید بدون مزاحمت برای دیگران، با بهترین کیفیت بخوانید؛ بنوازید و پیشرفت کنید. داشتن یک چنین فضای آکوستیک برای هر هنرمند ضروری است.