تحریر در آواز چیست؟

در این مقاله قصد داریم؛ راجع به این موضوع صحبت کنیم، که تحریر در آواز چیست؟ تحریر آواز در موسیقی ایرانی جایگاهی ویژه دارد و از ظرافت‌ها و زیبایی‌‌های این موسیقی است.

یادگیری این تکینک می‌‌تواند؛ به ارتقای کیفیت آواز شما کمک کند. تحریر در آوازخوانی انواع مختلفی دارد، که هر خواننده با توجه به سبک و سلیقه خود، از انواع گوناگون آن و البته به روش‌‌های مختلفی استفاده می‌‌کند.

مفهوم تحریر در آواز

تحریر در آواز، یکی از اصطلاحات موسیقی سنتی و نوعی زینت آوازی است، که به وسیله آن خواننده با لرزش سریع تارهای صوتی، صدایی آهنگین و بدون کلام را تولید می‌‌کند.

تحریر در موسیقی، در واقع به جمله‌بندی آواز و انتقال حس و حال آن کمک می‌‌کند و از مشخصه‌های بارز موسیقی سنتی ایرانی است. برای یاد گرفتن این تکنیک فوق‌العاده در آواز، باید دوره آموزش تحریر را بگذرانید.

تحریر در گستره وسیع جغرافیایی، از اروپا تا کشورهای شرق آسیا، در موسیقی و آواز رواج دارد؛ اما بهترین و پیچیده‌ترین انواع تحریر در موسیقی ایران و آذربایجان وجود دارد. همچنین تحریرهای موسیقی عراق و سوریه، بی‌شباهت به تحریر آواز ایرانی نیست.

در موسیقی کلاسیک به تحریر، «کولوراتورا» یا «ملیسم» نیز گفته می‌شود. تحریرها یا ملیسم‌ها اغلب در موسیقی‌های جهانی، گاسپل، R’n’B و بسیاری از اپراها به کار می‌روند.

تحریرها در موسیقی کلاسیک، معمولاً با ترکیبی از سطوح مختلف تولید می‌شوند؛ به‌طوری که تارهای صوتی زیر و بم صدا را ایجاد کرده و دستگاه صوتی ساختار و چارچوب آن را شکل می‌دهد. ^{Techniques for Ornamentation}

دسته‌بندی کلی انواع تحریر

تقسیم‌بندی‌های مختلفی برای تحریر صدا وجود دارد؛ اما تحریر در آواز ایرانی، به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌‌شود. در ادامه با انواع دسته‌بندی کلی تحریر آشنا می‌شویم.

تحریرهای صوتی

این نوع تحریر، بر اساس ارتعاش تارهای صوتی و بدون استفاده از کلمات اجرا می‌‌شود. انواع تحریرهای صوتی آواز ایرانی عبارتند از:

1. غلت؛ لرزش سریع و پیوسته صدا در یک نت خاص
2. مُرَغَّل؛ لرزش صدا به صورت رفت و برگشت بین دو نت
3. چهچهه؛ لرزش سریع و ناپیوسته صدا
4. حلقه؛ لرزش صدا به صورت دورانی
5. تریل؛ لرزش سریع و متناوب بین دو نت
6. مُسَلَّس؛ لرزش سریع و متناوب بین سه نت
7. وَزَن؛ لرزش ملایم و منظم صدا

تحریرهای زبانی

این نوع تحریر در آواز با استفاده از کلمات و حرکات زبانی اجرا می‌‌شود. انواع تحریرهای زبانی عبارتند از:

• تحریر لب؛ لرزش لب‌ها در حین خواندن
• تحریر زبان؛ حرکت سریع زبان در حین خواندن
• تحریر حنجره؛ تغییر در حالت حنجره در حین خواندن

علاوه‌بر این دو دسته کلی، تحریرها را می‌‌توان بر اساس معیارهای دیگری نیز دسته بندی کرد، که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

انواع تحریرها بر اساس نحوه اجرا

تحریر در آواز را می‌‌توان بر اساس نحوه اجرا به دو دسته کلی تقسیم کرد. در ادامه بحث، به شکل کامل‌تری در این زمینه صحبت می‌کنیم.

تحریرهای ساده

این نوع تحریرها از حرکات ساده و پایه‌ای تارهای صوتی و زبان استفاده می‌‌کنند. چند نمونه از تحریرهای ساده، عبارت هستند از:

1. غلت؛ لرزش سریع و پیوسته صدا در یک نت خاص
2. مُرَغَّل؛ لرزش صدا به صورت رفت و برگشت بین دو نت
3. چهچهه؛ لرزش سریع و ناپیوسته صدا
4. حلقه؛ لرزش صدا به صورت دورانی
5. تریل؛ لرزش سریع و متناوب بین دو نت

تحریرهای مرکب

این نوع تحریرها، از ترکیب چند حرکت ساده و یا حرکات پیچیده‌تر تارهای صوتی و زبان استفاده می‌ کنند. چند نمونه از تحریرهای مرکب:

• مُسَلَّس؛ لرزش سریع و متناوب بین سه نت
• وَزَن؛ لرزش ملایم و منظم صدا
• تحریر لب؛ لرزش لب‌ها در حین خواندن
• تحریر زبان؛ حرکت سریع زبان در حین خواندن
• تحریر حنجره؛ تغییر در حالت حنجره در حین خواندن

انواع تحریرها بر اساس محل اجرا

تحریر در آوازخوانی را می‌‌توان بر اساس محل اجرا در آواز، به دسته‌‌های زیر تقسیم کرد:

1. تحریرهای ابتدایی؛ این نوع تحریر در ابتدای جمله یا بیت شعر اجرا می‌‌شود و به منظور جلب توجه شنونده و ایجاد شور و هیجان به کار می‌‌رود.
2. تحریرهای انتهایی؛ این نوع تحریر در انتهای جمله یا بیت شعر اجرا می‌‌شود و به منظور جمع‌بندی و تأکید بر معنای شعر به کار می‌‌رود.
3. تحریرهای میانی؛ این نوع تحریر در بین جمله یا بیت شعر اجرا می‌‌شود و به منظور تاکید بر کلمات یا عبارات خاص و افزایش زیبایی و لحن آواز به کار می‌‌رود.
4. تحریرهای گذری؛ این نوع تحریر آواز برای اتصال دو جمله یا بیت شعر به کار می‌‌رود و به منظور ایجاد تنوع و جلوگیری از یکنواختی آواز به کار می‌‌رود.
5. تحریرهای تکرار؛ این نوع تحریر برای تاکید بر یک کلمه یا عبارت خاص به کار می‌‌رود و به منظور جلب توجه شنونده و افزایش تأثیرگذاری شعر به کار می‌‌رود.

انواع تحریر بر اساس کاربرد

تحریر در آواز را می‌‌توان بر اساس کاربرد، به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. در ادامه برخی از رایج‌ترین دسته‌‌بندی‌‌های تحریر در خوانندگی را معرفی می‌کنیم.

تحریرهای تزئینی

این نوع تحریر، برای زیباتر کردن آواز و افزایش جذابیت آن استفاده می‌‌شود. تحریرهای تزئینی، معمولاً در لحظات اوج آواز و برای تأکید بر روی کلمات خاص، به کار می‌‌روند. نمونه‌هایی از تحریرهای تزئینی شامل «غلت»، «مُرَغَّل»، «چهچهه» و «حلقه» هستند.

تحریرهای احساسی

این نوع تحریر برای انتقال حس و حال شعر و موسیقی به کار می‌‌رود. تحریرهای احساسی می‌‌توانند غم، شادی، شور، عشق و دیگر احساسات را به مخاطب القا کنند؛ نمونه‌‌هایی از تحریرهای احساسی «تریل»، «مُسَلَّس» و «وَزَن».

تحریرهای تکنیکی

این نوع تحریر آواز، برای نمایش مهارت و توانایی خواننده به کار می‌‌رود. تحریرهای تکنیکی، معمولاً در قسمت‌‌های دشوار آواز و برای به چالش کشیدن خواننده، به کار می‌‌روند. نمونه‌‌هایی از تحریرهای تکنیکی، «تحریرهای ترکیبی» و «تحریرهای زبانی» هستند.

تحریرهای محلی

این نوع تحریر مختص به منطقه یا فرهنگ خاصی است. تحریرهای محلی، به تنوّع و غنای موسیقی ایرانی می‌افزایند. نمونه‌‌هایی از تحریرهای محلی، «تحریرهای موسیقی آذری» و «تحریرهای موسیقی لری» هستند.

اهمیت تحریر در آواز

تحریر در آواز اهمیت فراوانی دارد. از دلایل اهمیت تحریر در خوانندگی، مواردی را که در ادامه می‌آیند؛ می‌‌توان نام برد.

زیبایی و دلنشینی

تحریر به زیبایی و دلنشینی آواز می‌‌افزاید و آن را گوش‌نوازتر می‌‌کند. همچنین تحریر به خواننده در انتقال حس و حال شعر و موسیقی کمک می‌‌کند؛ نهایتا تحریر آواز، نشان‌دهنده مهارت و توانایی خواننده است.

انتقال حس و حال

تحریر می‌‌تواند احساسات مختلفی، مانند غم، شادی، شور، عشق و دیگر احساسات را به مخاطب القا کند. از طرف دیگر، تحریر در موسیقی، به خواننده در برقراری ارتباط عمیق‌تر با مخاطب کمک می‌‌کند. تحریر می‌‌تواند تاثیرگذاری آواز را افزایش دهد.

نمایش مهارت

تحریر در آوازخوانی یکی از شاخصه‌‌های آواز ایرانی است و مهارت خواننده در اجرای تحریر، نشان‌دهنده تسلط او بر این هنر است. تحریر صدا می‌‌تواند؛ جذابیت آواز را برای مخاطبان افزایش دهد. همچنین تحریر می‌‌تواند؛ گوش مخاطب را با ظرافت‌ها و زیبایی‌‌های موسیقی ایرانی آشنا کند.

تنوع و غنا

تحریر به تنوع و غنای موسیقی ایرانی می‌افزاید. همچنین تحریر در آواز، در سبک‌ها و مقام‌های مختلف موسیقی ایرانی به کار می‌‌رود و به خلاقیت خواننده در اجرای آواز کمک می‌‌ند.

نکاتی برای اجرای صحیح تحریر در آوازخوانی

برای اجرای صحیح تحریر در آواز، هنرمند باید نکاتی را رعایت کند. رعایت این نکات در خلال تمرین‌ها، می‌تواند به پیشرفت و رشد مهارت تحریر، کمک کند. در ادامه به این نکات اشاره می‌شود.

تمرین و ممارست

اجرای درست تحریر، نیاز به تمرین مداوم دارد. هرچه بیشتر تمرین کنید؛ تحریرهای شما صاف‌تر و زیباتر خواهد شد. برای تمرین تحریر می‌‌توانید؛ از تمرینات صوتی و تمرینات زبانی استفاده کنید.

تمرینات صوتی، شامل لرزش تارهای صوتی در نت‌های مختلف و با سرعت‌های مختلف است و تمرینات زبانی، شامل حرکات زبان و لب‌ها در حین خواندن است.

استفاده از منابع آموزشی

برای یادگیری تحریر در آوازخوانی می‌‌توانید؛ از منابع آموزشی مانند کتاب‌‌ها، فیلم‌ها و کلاس‌های آواز استفاده کنید. این منابع آموزشی می‌‌توانند؛ به شما در یادگیری تکنیک‌های صحیح تحریر و اجرای بهتر آن کمک کنند.

تمرین در کنار یک استاد مجرب

تمرین تحریر در کنار یک استاد مجرب می‌‌تواند؛ به سرعت یادگیری و ارتقای مهارت شما کمک کند. استاد می‌‌تواند؛ اشتباهات شما را اصلاح کند و نکات لازم را برای بهبود تحریرهایتان به شما ارائه دهد.

کنترل جسم و ذهن

برای اجرای صحیح تحریر آواز، نیاز است که کنترل جسم و ذهن را به‌طور همزمان در اختیار داشته باشید. بدین منظور در ابتدا باید، تنفس صحیح را بیاموزید. تنفس صحیح برای اجرای صحیح تحریر ضروری است.

از طرف دیگر، قرار گرفتن در حالت صحیح بدن، در زمان اجرای تحریر آواز، مهم است. حالت صحیح بدن به شما کمک می‌‌کند؛ تا صدای خود را بهتر کنترل کنید. علاوه‌بر دو مورد قبلی، تمرکز نیز برای اجرای تحریر مهم است. تمرکز هنگام تمرین و اجرا به شما کمک می‌‌کند؛ تا تحریرهای دقیق‌‌تر و زیباتری اجرا کنید.

صبر و حوصله

یادگیری تحریر به صبر و حوصله نیاز دارد. توقع نداشته باشید که بتوانید در یک شب، تحریر آواز را به‌طور کامل یاد بگیرید. با تمرین مداوم و استفاده از منابع آموزشی می‌‌توانید؛ به مرور زمان مهارت خود را در اجرای تحریر آواز ارتقا دهید.

خوانندگان با تحریر زیبا

برخی از خوانندگانی، که به‌خاطر تحریرهای زیبا و ظریف خود مشهور هستند؛ استادان بزرگی هستند که در زیر از آنها نام برده می‌شود:

• استاد محمدرضا شجریان
• استاد غلامحسین بنان
• استاد حسین طاهرزاده
• استاد علی اکبر گلپایگانی

آموزش تحریر آواز در کلاس موسیقی

برای یاد گرفتن تحریر در آواز، باید در دوره‌های آموزش موسیقی ثبت‌نام کنید. یکی از موسسات آموزشی بسیار معتبر، که دوره‌های آموزش آواز ایرانی را به صورت آنلاین برگزار می‌کند؛ فرمات موزیک است. این آموزشگاه آنلاین موسیقی، دوره‌های آموزشی متنوعی در زمینه‌های مختلف موسیقی، ارائه می‌دهد. در اینجا چند نکته برای انتخاب دوره و کلاس آنلاین موسیقی، آورده شده است.

برای انتخاب کلاس آموزش تحریر آواز، سطح تجربه خود را در نظر بگیرید. اگر مبتدی هستید؛ کلاسی را انتخاب کنید که برای مبتدیان طراحی شده باشد. اگر باتجربه‌تر هستید؛ می‌توانید کلاسی را انتخاب کنید که چالش‌برانگیزتر باشد.

در وهله دوم، سبک موسیقی مورد علاقه خود را در نظر بگیرید. اگر به موسیقی سنتی ایرانی علاقه دارید؛ کلاسی را انتخاب کنید که بر روی آن سبک تمرکز دارد. اگر به سبک‌های دیگری از موسیقی ایرانی علاقه دارید؛ می‌توانید کلاسی را پیدا کنید که آن سبک‌ها را پوشش دهد.

نکته پایانی درباره کلاس تحریر آواز آن است، که بودجه خود را در نظر بگیرید. قیمت کلاس‌های آنلاین موسیقی می‌تواند؛ بسیار متفاوت باشد. کلاسی را پیدا کنید، که با بودجه شما متناسب باشد.

سخن پایانی درباره تحریر در آواز

تحریر در آوازخوانی، یکی از ظرافت‌های آواز ایرانی است، که از دیرباز در موسیقی سنتی ایران جایگاهی ویژه داشته است. همچنین تکنیک تحریر آواز، یکی از اصول و ارکان اصلی آواز ایرانی نیز می‌باشد و یادگیری و اجرای صحیح آن می‌‌تواند؛ آواز شما را بسیار دلنشین‌تر کند.

تحریر در آواز ایرانی، شامل انواع مختلف و تکنیک‌هایی است، که یادگیری آنها باعث ارتقای مهارت و جایگاه خوانندگی هنرمندان آواز ایران می‌شود.